اندیکاتور شیمیایی کلاس 4
در ابتدای توضیحات برای انکه بدانیم اندیکاتور شیمیایی کلاس 4 چیست لازم است بدانیم که ، فرایند استریلیزاسیون در مراکز درمانی و بهداشتی، از جمله بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و آزمایشگاه‌ها، بخش حیاتی از کنترل عفونت است. برای اطمینان از اینکه ابزارها و تجهیزات واقعاً استریل شده‌اند، باید از روش‌های پایش دقیق و قابل اعتماد استفاده کرد. اندیکاتورهای شیمیایی کلاس ۴ از جمله ابزارهایی هستند که در این حوزه نقش مهمی ایفا می‌کنند. در این مقاله به بررسی کامل این اندیکاتورها، نحوه عملکرد، مزایا، موارد استفاده و تفاوت آن‌ها با سایر کلاس‌ها خواهیم پرداخت.
اندیکاتورهای کلاس ۴ به دو یا چند پارامتر مؤثر در فرآیند استریلیزاسیون حساس هستند. برای مثال، در اتوکلاوهای بخار، این اندیکاتورها نسبت به ترکیبی از دما، زمان و فشار واکنش نشان می‌دهند. با تغییر رنگ، معمولاً از نارنجی به مشکی، نشان می‌دهند که شرایط استریلیزاسیون به درستی فراهم شده است
اندیکاتور شیمیایی چیست؟
اندیکاتور شیمیایی یک ابزار تست غیرمیکروبی است که برای نظارت بر کارایی فرایند استریلیزاسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اندیکاتورها معمولاً نوارهای کاغذی یا برچسب‌هایی هستند که دارای مواد شیمیایی حساس به یک یا چند پارامتر فرایند (مانند دما، فشار، زمان یا بخار) هستند. در صورت قرار گرفتن در شرایط مناسب استریلیزاسیون، رنگ اندیکاتور تغییر می‌کند و این تغییر نشانه‌ای از طی شدن صحیح فرایند است.
استانداردهایی مانند ISO 11140 و EN 867 به طراحی، ساخت و استفاده از اندیکاتورهای شیمیایی پرداخته و استفاده از آن‌ها را در فرآیندهای استریلیزاسیون توصیه می‌کنند. همچنین، سازمان‌هایی مانند AAMI استفاده از اندیکاتورهای شیمیایی را برای پایش صحت عملکرد دستگاه‌های استریل‌کننده توصیه می‌کنند.
دسته‌بندی اندیکاتورهای شیمیایی (بر اساس ISO 11140-1)
سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO 11140-1) اندیکاتورهای شیمیایی را به ۶ کلاس تقسیم کرده است:
- کلاس ۱: اندیکاتور فرآیندی (Process Indicator)
- کلاس ۲: اندیکاتورهای تخصصی برای آزمون خاص مانند Bowie-Dick
- کلاس ۳: اندیکاتور تک‌پارامتری
- کلاس ۴: اندیکاتور چند پارامتری
- کلاس ۵: اندیکاتورهای معادل بیولوژیکی (Integrators)
- کلاس ۶: اندیکاتورهایی با واکنش دقیق نسبت به تمام پارامترها در بازه مشخص
اندیکاتور شیمیایی کلاس 4 چیست؟
اندیکاتور شیمیایی کلاس 4 یا Multi-parameter Chemical Indicators از دو یا چند پارامتر فرایند استریلیزاسیون برای نشان دادن عملکرد صحیح استفاده می‌کنند. این پارامترها معمولاً شامل:
دما (Temperature)
زمان تماس (Exposure time)
وجود بخار اشباع (Saturated Steam Presence)
هستند. در صورتی که هر یک از این پارامترها به درستی فراهم نشده باشد، اندیکاتور تغییر رنگ مناسب را نشان نمی‌دهد، در نتیجه هشدار می‌دهد که فرایند استریلیزاسیون ناقص بوده است.
کاربرد اندیکاتور کلاس ۴
اندیکاتور شیمیایی کلاس 4 به طور گسترده در موارد زیر استفاده می‌شوند:
در مراکز درمانی، اندیکاتورهای شیمیایی کلاس ۴ معمولاً برای کنترل استریلیزاسیون پک‌های کوچک، مانند ست‌های پانسمان، استفاده می‌شوند. این اندیکاتورها با تغییر رنگ نشان می‌دهند که آیا فرآیند استریلیزاسیون به درستی انجام شده است یا خیر.
داخل پک‌های استریلیزاسیون برای تأیید رسیدن بخار، زمان و دمای مناسب به درون پک
مراکز جراحی و دندانپزشکی
آزمایشگاه‌های پزشکی
کلینیک‌های تخصصی
بخش CSSD واحد استریلیزاسیون مرکزی بیمارستان
این اندیکاتورها برای پایش داخلی پک‌ها کاربرد دارند، نه برای تأیید کلی فرایند دستگاه (که برای آن از کلاس ۵ یا ۶ استفاده می‌شود).
نحوه عملکرد اندیکاتور کلاس ۴
اندیکاتورهای کلاس ۴ دارای ماده شیمیایی حساس هستند که به شرایط استریلیزاسیون واکنش نشان می‌دهد. اگر دما، زمان و بخار به مقدار کافی وجود داشته باشد، رنگ نشانگر تغییر کرده و این تغییر نشانه‌ای از کامل بودن فرایند است.
برای مثال، برخی اندیکاتورها از رنگ بنفش به سبز یا زرد به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهند. این تغییر باید یکنواخت، مشخص و غیرقابل بازگشت باشد.
ویژگی‌های اصلی اندیکاتور کلاس ۴
- پایش چند پارامتر (Multi-parameter)
- تغییر رنگ قابل مشاهده و واضح
- غیرقابل بازگشت بودن تغییر رنگ
- نصب ساده درون هر پک یا سینی استریل
- سازگاری با بخار اشباع و اتوکلاوهای استاندارد
- قیمت اقتصادی نسبت به کلاس ۵ و ۶
مزایای استفاده از اندیکاتورشیمیایی کلاس ۴
اطمینان بیشتر از استریلیزاسیون نسبت به کلاس ۱ و ۳
کاهش احتمال آلودگی ابزارهای جراحی و پزشکی
بهبود کنترل کیفیت داخلی
پایش دقیق‌تر عملکرد پرسنل CSSD
پیشگیری از استفاده از ابزارهای ناقص استریل‌شده
محدودیت‌ها در استفاده از اندیکاتور شیمیایی کلاس 4
اندیکاتور کلاس ۴ جایگزین تست بیولوژیکی نیست و نمی‌تواند حضور میکروارگانیسم‌ها را بررسی کند.
برای پایش فرایند کلی اتوکلاو و تأیید صحت کامل فرایند، باید از اندیکاتورهای کلاس ۵ یا بیولوژیک استفاده شود.
اندیکاتور باید در نقطه‌ای از پک قرار گیرد که دسترسی بخار به آن دشوارتر است (مرکز پک).
نکات مهم در استفاده از اندیکاتورهای شیمیایی:
- مکان قرارگیری: اندیکاتور باید در مکانی از پک قرار گیرد که بیشترین احتمال عدم نفوذ ماده استریل‌کننده وجود دارد، معمولاً مرکز و نزدیکی درب پک.
- تفسیر نتایج: پس از فرآیند استریلیزاسیون، رنگ اندیکاتور بررسی می‌شود. تغییر رنگ به وضعیت مطلوب نشان‌دهنده موفقیت‌آمیز بودن فرآیند استریلیزاسیون است.
- ترکیب با سایر اندیکاتورها: برای اطمینان بیشتر، استفاده از اندیکاتورهای شیمیایی همراه با اندیکاتورهای بیولوژیک و فیزیکی توصیه می‌شود.
استفاده صحیح و آگاهانه از اندیکاتورهای شیمیایی، به ویژه در کلاس ۴، می‌تواند به بهبود کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و اطمینان از ایمنی بیماران کمک کند
نحوه استفاده از اندیکاتور کلاس ۴
- قرار دادن اندیکاتور در مرکز پک استریل: اندیکاتور باید در محلی قرار گیرد که رسیدن بخار به آن سخت‌تر است تا عملکرد آن واقعی‌تر باشد.
- فرایند اتوکلاو را طبق دستورالعمل اجرا کنید.
- بررسی تغییر رنگ پس از پایان سیکل: در صورت تغییر رنگ کامل، پک قابل استفاده است.
- ثبت نتیجه در فرم پایش استریلیزاسیون (در صورت الزام توسط سازمان‌های بهداشتی)
مقایسه کلاس ۴ با سایر کلاس‌ها
ویژگی / کلاس کلاس ۱ کلاس ۳ کلاس ۴ کلاس ۵
پارامتر مورد سنجش فقط یک پارامتر فقط یک پارامتر دو یا چند پارامتر تمام پارامترها (شبیه بیولوژیکی)
کاربرد اصلی تشخیص ورود به اتوکلاو تست ساده درون پک پایش دقیق‌تر داخل پک اعتبارسنجی فرایند کلی
دقت و حساسیت کم کم متوسط تا بالا بسیار بالا
قیمت ارزان ارزان متوسط گران‌تر
توصیه‌هایی برای خرید و انتخاب اندیکاتور مناسب
از برندهای معتبر و دارای تاییدیه‌های بین‌المللی (ISO 11140-1)،) (CE، (FDA) استفاده کنید.
تغییر رنگ اندیکاتور باید واضح و یکنواخت باشد.
تاریخ انقضای محصول را بررسی کنید.
از فروشندگان رسمی و مورد تأیید وزارت بهداشت خرید کنید.
مستندسازی و ردیابی نتایج
در بسیاری از کشورها از جمله ایران، مستندسازی نتایج تست‌های شیمیایی ضروری است. برای این منظور می‌توانید:
بخش استفاده شده از اندیکاتور را روی پرونده بیمار بچسبانید.
نتیجه را در فرم گزارش CSSD ثبت نمایید.
تست‌های انجام‌شده را به‌صورت هفتگی یا ماهانه تحلیل و بررسی کنید.
اندیکاتور شیمیایی کلاس ۴ ابزاری کلیدی برای کنترل کیفی داخلی پک‌های استریل است. این اندیکاتورها با بررسی همزمان چند پارامتر مهم، مانند دما، زمان و بخار، به کارکنان استریلیزاسیون و تیم کنترل عفونت امکان می‌دهند تا از کارایی صحیح فرایند اتوکلاو مطمئن شوند.
هرچند که اندیکاتورهای کلاس ۴ نمی‌توانند جایگزین کامل تست‌های بیولوژیکی باشند، اما در پایش روتین پک‌های استریل، ابزاری ضروری و اقتصادی محسوب می‌شوند. انتخاب صحیح، استفاده منظم، بررسی دقیق نتایج و مستندسازی درست، کلید استفاده مؤثر از این اندیکاتورهاست.
اندیکاتور شیمیایی کلاس ۴ برند ATS
تضمین پایش دقیق داخل پک استریلیزاسیون با کیفیت قابل اعتماد
اندیکاتور شیمیایی کلاس ۴ ATS یک ابزار دقیق، حرفه‌ای و اقتصادی برای پایش صحت فرایند استریلیزاسیون بخار در داخل پک‌های استریل است. این اندیکاتور از نوع چند پارامتری (Multi-parameter) بوده و به‌طور همزمان به سه پارامتر حیاتی فرآیند واکنش نشان می‌دهد:
دما (Temperature)
زمان تماس (Exposure Time)
وجود بخار اشباع (Steam Saturation)
در صورت عدم دستیابی به حداقل شرایط استاندارد، اندیکاتور تغییر رنگ مناسب را نشان نمی‌دهد، بنابراین استفاده از آن اطمینان بیشتری نسبت به استریلیزاسیون کامل ابزارها ایجاد می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی اندیکاتور ATS
ویژگی توضیح
انوع اندیکاتور شیمیایی کلاس ۴ (Multi-parameter)
مطابقت با استاندارد ISO 11140-1
پارامترهای واکنشی دما، زمان، بخار اشباع
کاربری داخلی پک‌های استریل در بخار اتوکلاو (Steam Sterilizers)
تغییر رنگ واضح از بنفش به سبز تیره یا خاکستری (در برخی مدل‌ها)
غیرقابل بازگشت بودن تغییر رنگ دائمی و پایدار
ثبت و ردیابی امکان برش و الصاق بخش اندیکاتور به مدارک بیماران
ساخت کشور ایران (با مواد اولیه وارداتی و تحت لیسانس)
مزایای استفاده از اندیکاتور کلاس ۴ +ATS
✅ دقت بالا در کنترل کیفیت داخلی
✅ مناسب برای تمامی اتوکلاوهای بخار استاندارد
✅ سازگاری کامل با چرخه‌های ۱۲۱ و ۱۳۴ درجه سانتی‌گراد
✅ قیمت اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه نسبت به کلاس ۵ و ۶
✅ مورد تأیید وزارت بهداشت و مراکز درمانی پیشرو
نحوه استفاده از اندیکاتور کلاس ۴ +ATS
- قرار دادن اندیکاتور داخل پک استریل
در مرکز بسته‌بندی یا قسمت‌هایی که بخار به سختی نفوذ می‌کند قرار دهید.
- انجام سیکل اتوکلاو بخار
تنظیمات دمایی ۱۲۱ یا ۱۳۴ درجه سانتی‌گراد را طبق دستورالعمل دستگاه انجام دهید.
- بررسی تغییر رنگ اندیکاتور
پس از اتمام چرخه، رنگ اندیکاتور باید به‌طور کامل تغییر کرده باشد. عدم تغییر رنگ یا تغییر ناقص نشان‌دهنده نقص در فرآیند استریلیزاسیون است.
- مستندسازی و نگهداری مدارک
بخش جداشدنی اندیکاتور را در پرونده بیمار یا دفتر ثبت استریلیزاسیون بایگانی نمایید.
توصیه‌های نگهداری و انبارش
دور از نور مستقیم خورشید، رطوبت بالا و دمای زیاد نگهداری شود.
در دمای ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی ۳۰ تا ۶۰٪ ذخیره‌سازی شود.
از استفاده پس از تاریخ انقضا خودداری گردد (تاریخ تولید و انقضا روی بسته درج شده است).
موارد مصرف اندیکاتور ATS
پک‌های جراحی بیمارستانی
کلینیک‌های دندانپزشکی و پوست
استریلیزاسیون تجهیزات آزمایشگاهی
مراکز زیبایی و مراقبت پوست
مراکز ناباروری و IVF
درمانگاه‌ها، مراکز سرپایی و دامپزشکی
تفاوت اندیکاتور ATS با نمونه‌های متفرقه بازار
ویژگی ATS (اصلی) برندهای نامعتبر
ثبات رنگ بعد از استریلیزاسیون بسیار پایدار و قابل ردیابی رنگ‌پریده یا ناپایدار
واکنش به تمام پارامترها کامل و دقیق فقط به دما یا زمان
سازگاری با اتوکلاو ۱۰۰٪ با مدل‌های استاندارد ممکن است ناسازگار باشند
تأییدیه کیفیت دارد (ISO 11140-1) ندارد یا جعلی
قیمت منصفانه با ضمانت گمراه کننده و ارزان‌نما
چرا ATS انتخاب مناسبی است؟
اگر به‌دنبال راهکاری دقیق، اقتصادی و مطمئن برای اطمینان از استریلیزاسیون صحیح ابزارهای پزشکی هستید، اندیکاتور کلاس ۴ ATS انتخاب هوشمندانه‌ای است. این محصول با عملکرد چند پارامتری، تغییر رنگ واضح، قیمت مناسب و انطباق کامل با استانداردهای جهانی، در زمره بهترین گزینه‌ها برای پایش فرایند داخلی پک‌های استریل قرار می‌گیرد.
برای دریافت کاتالوگ، قیمت عمده یا نمونه رایگان با ما تماس بگیرید
📞 تلفن مشاوره: [09126619074]
📦 ارسال فوری به سراسر کشور
📍 تولید شرکت آذین طب سپنتا صاحب رسمی برند سلامت سازان